Verslag van wethouder Thijs de la Court
GroenLinks wethouder Thijs de la Court heeft onder de titel ' Grenzen verleggen' een versla gemaakt van zijn eerste jaar als wethouder in de gemeente Lochem.
Grenzen verleggen
Een jaar wethouder in Lochem
15 mei 2006 werd het nieuwe college van de gemeente Lochem geïnstalleerd. PvdA, CDA, VVD en GroenLinks gingen met elkaar verder nadat een samenwerking tussen Gemeentebelangen, PvdA en GroenLinks op de klippen was gelopen. Beleidsmatig begint het feest dan onmiddellijk, want het akkoord van de coalitiegenoten moet in een collegeprogramma vertaald worden. De eerste slag is een daalder waard. Het is nu ruim een jaar later en tijd om te rapporteren. Ik doe dat ongeveer elk half jaar.
Het College
Een team van vier wethouders, met burgemeester en directie, moet zich voegen. Vanuit verschillende politieke achtergronden en culturen wordt intensief gewerkt aan een gemeenschappelijk project, het besturen van onze gemeente. Dat is spannend. Want er zijn natuurlijk tegenstellingen. Bijvoorbeeld tussen het agrarisch belang naar schaalvergroting en behoud van het landschap. Of tussen een voorzichtige opstelling in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en het recht van cliënten op zorg. Want loopt de kas niet in een keer leeg als we een ‘open einde regeling’ steunen? Ook persoonlijk is het spannend. De ene wethouder wil hard vooruit, gaat conflicten niet uit de weg en zoekt makkelijk de publiciteit. De ander is liever ambassadeur, kiest voor een rol op de achtergrond, als netwerker. Toch ben je één college en ook gezamenlijk verantwoordelijk voor het beleid. Met al die diversiteit werd ons team ook echt een groep die elkaar goed wist aan te spreken en waarbinnen een grote mate van vertrouwen is. En gelukkig kunnen we elkaar zo nu en dan ook eens stevig de ‘waarheid’ vertellen. Onze coach, want ook wij hebben zo iemand…, gaf aan dat
die ‘waarheid’ nog wel vaker boven tafel
mag komen. We zijn als team voorzichtig begonnen en zouden elkaar zo nu en dan ook eens harder mogen aanpakken. Volgens mij een lastige opgave, zeker in de Achterhoek.
De portefeuille
Ik heb een heel aantal thema’s onder mijn hoede:
-
- Werk en Inkomen
- Groen en onderhoud
- Milieu (groen en grijs)
- Civieltechnische werken
- Monumentenzorg
- Facilitaire Zaken
- Coördinatie duurzaamheid
- Natuur en Landschap
Daarnaast ben ik projectwethouder voor de binnenstad. Dus ga ik over de renovatie van de Markt en de wijkaanpak in de binnenstad. En ik ben kernwethouder voor het stadje Lochem. Ik trek ook een project rond armoedebeleid.
Het is een mooie portefeuille. Breed, met zowel sociale, economische als ecologische aspecten in
zich. Inhoudelijk een stevige klus. Want van duurzaamheid en milieu wist ik het e.e.a.. Maar van Werk en Inkomen en Civieltechnische werken hoegenaamd niets. De praktijk is gelukkig een goede leerschool.
Werk en Inkomen
Eigenlijk was de afdeling behoorlijk in crisis toen ik aan trad. Veel zaken gingen verkeerd, zowel bij administratie als bij de beleidsafdelingen. Ook het uitbesteed werk, zoals re-integratie, verliep zeer onduidelijk. Tegelijk waren er concrete onderhandelingen met de gemeente Bronckhorst om tot een fusie te komen. Die fusie hebben we afgeblazen omdat de voordelen te onduidelijk waren. Dat was wel een risico, want de afdeling bleef structureel zwak. Gelukkig is het interim hoofd, Mariet Nijhuis, een zeer daadkrachtig persoon die ook de teamgeest wist vast te houden waardoor de organisatie, ondanks alle handicaps, het toch heel goed heeft gedaan. Onderwijl zijn we de onderhandelingen met Zutphen gestart rond een samenwerking in het bedrijfsverzamelgebouw waarin de hele ‘keten’ komt, van UWV, CWI tot gemeente, met ook een aantal re-integratiebedrijven. Die gesprekken lopen voorspoedig en onze medewerkers worden op dit moment getraind om volledige re-integratiecoaches te worden. Eindelijk zal voor iemand die werkeloos wordt geen verschil meer zijn in UWV, CWI of gemeente en eindelijk zullen de flankerende diensten (zoals sollicitatietrainingen, werkgeversloketten, direct werk, jongerenloket) gezamenlijk worden aangeboden. We hopen vanaf 1 januari 2008 koploper in Nederland te zijn. Nu al zien we dat de uitstroom van cliënten naar werk snel verbetert.
Tegelijk zijn we begonnen met een onderzoek naar armoede in Lochem. Dat is niet een klus van de afdelingen Werk en Inkomen en Welzijn en Onderwijs. Feitelijk is het een project van de gemeenteraad, uitgevoerd door een zeer gemotiveerde groep raadsleden. Zij interviewden mensen die in een armoedesituatie verkeren maar ook de intermediaire groepen, zoals het maatschappelijk werk, woonconsulenten. Behalve dat we zien dat deze insteek (eerst luisteren) in Lochem zeer gewaardeerd wordt zien we ook bij de raadsleden veel waardering en motivatie voor deze klus die in het najaar moet leiden tot een beleidsnotitie en opdracht van de raad richting college en ambtelijke organisatie.
Natuurlijk speelt er bij Werk en Inkomen veel meer. Schuldhulpverlening, langdurigheidstoeslag, de Wet Inburgering en noem maar op… In alle gevallen is het ons gelukt om structureel de beste positie te kiezen voor onze cliënten. Zo wordt schuldhulpverlening een deel van publiekscontacten, is de langdurigheidstoeslag (een extra uitkering voor mensen die lang in de bijstand zitten) zo omgevormd dat mensen meer ruimte krijgen om aan het werk te komen zonder dat ze direct hun toeslag verliezen en hebben we met de Wet Inburgering het meest vergaande alternatief met raadsbrede steun weten te kiezen. Dan hebben we dus ook de zorg voor kwetsbare groepen in Lochem, zoals allochtone vrouwen met kinderen, zeker weten te stellen.
Groen en Onderhoud
Onze ‘plantsoenendienst’ was de afgelopen jaren te ver uitgekleed om nog naar behoren te functioneren. Feitelijk stond ik voor de taak om eerdere bezuinigingen ongedaan te maken en dit uit te verdedigen in de raad. Daarbij kreeg ik fantastische steun vanuit de organisatie die met een reeks ambachtelijke nota’s de feiten op een rij wist te zetten. Uiteindelijk bleek dat we ruim 4 ton per jaar tekort hadden om zowel het structurele onderhoudsniveau op peil te krijgen (zodat we in ieder geval goed onderhoud plegen en geen achterstanden opbouwen) en renovaties uit te voeren. Dat is een enorme klap geld. Het vorige college stond voor de taakstelling om zo’n 650.000 Euro te bezuinigen en had het daar heel moeilijk mee. Toch hebben we de claim van onze afdeling doorgezet omdat we feitelijk aan konden tonen dat we ver onder de maat zaten. Daarbij hebben we nog niet de problematiek rond bomen in het buitengebied betrokken. We verwachten dat daar, met ruim 40.000 bomen die we nauwelijks onderhouden en niet in beeld hebben qua gezondheid, een financiële claim uit zal komen. Dat gaan we volgend jaar onderzoeken.
In de concept-begroting, de voorjaarsnota, hebben we de helft van onze wensenlijst toegezegd gekregen. Daar zijn we blij mee, want we kunnen in ieder geval een deel van het werk beter oppakken. Tegelijk zitten we met een probleem, want het is niet voldoende.
Civiel Technisch
En of het nog niet genoeg was… Daar kwam nog een claim van onderhoud wegen van bijna 4 ton bij. Weer een bezuiniging die teruggedraaid moest worden. Want ook onze asfaltwegen moeten onderhouden worden en als je dat onvoldoende doet ga je door de slijtlaag heen en krijg je veel hogere kosten. ’t Is net als onderhoud van een huis. Als het schilderwerk niet op orde wordt gehouden gaan de kozijnen rotten. We hebben uitgerekend waar ons ‘optimum’ lag tussen onderhoud en slijtage en kwamen dus met een claim van 4 ton. Dit, opgeteld bij de 4 ton voor Groen, begon een aantal mensen toch wel nerveus te maken. De claims van die GroenLinks wethouder waren hoog.
In de voorjaarsnota hebben we bijna de volledige claim toegezegd gekregen. Wel met een periode van ‘gewenning’… bedoeld om de begroting nog enigszins sluitend te krijgen.
Binnenstad
En dan komt die wethouder ook met financiële eisen voor de binnenstad. Een vervuild terrein bij de Julianaweg en centrum Lochem waar ook een gasstation van NUON ligt moet gesaneerd en rijp voor woningbouw gemaakt worden. De markt moet worden opgeknapt en de binnenstad autovrij met nieuw straatmeubilair. We willen wijkaanpak met strategisch en dagelijks beheer en we moeten de kerktoren en stadhuis gaan restaureren. Claims die zo tot ruim 2 miljoen gingen.
In de voorjaarsnota is ook dit geld toegezegd. We wilden eigenlijk iets meer voor de binnenstad maar haalden dat in de onderhandelingen niet. Dat betekent dat we op de Markt in eerste instantie wat bescheiden moeten uitpakken. Toegankelijkheid en aanzien van de Markt worden wel sterk verbeterd.
Monumentenzorg
We hebben binnen Lochem een aantal organisaties en structuren die te lang gevrijwaard zijn geweest van een kritische begeleiding. De monumentencommissie deed heel goed werk maar was uiteindelijk door bezuinigingen zo ver gemarginaliseerd dat het er even op leek dat het hele monumentenbeleid werd afgeschaft. Zover kwam het niet. We hebben de regels veranderd waardoor we zelf kunnen bedenken wat we met de beperkte financiën voor monumentenzorg kunnen doen en dus ook kunnen investeren in nieuw beleid. De provincie wil ons daarbij graag helpen. Maar dat moeten we eerst een visie hebben op ons cultureel erfgoed. Interessant dat we een dergelijke visie nog niet hebben. Daar gaan we nu wel aan werken!
Facilitaire Zaken
Dat is de afdeling die in een gemeente de olie in de machine is. De bodes, de computermensen, postvoorziening en archievering zijn daar aspecten van. Maar ook de inkoop en op dat gebied is Lochem in korte tijd koploper geworden. Want we hebben zwaar ingezet op duurzaam inkopen en dat heeft veel opgeleverd. Ook in de Stedendriehoek is Lochem nu trekker geworden en nationaal wordt ons inkoopbeleid een voorbeeld. Dat duurzaam inkopen rendabel is, zeker in stedendriehoekverband, werd wel duidelijk toen we de contracten voor onze energieinkoop moesten vernieuwen. Uiteraard gaf ik de opdracht dat we groen moesten inkopen. En omdat bleek dat op de 12 miljoen Euro die we in de stedendriehoek aan energie besteden het verschil tussen ‘grijs’ en ‘groen’ slechts 40.000 Euro was is de hele stedendriehoek maar direct op groen overgegaan! Ik vond dit opmerkelijk, vooral omdat een jaar geleden de vorige wethouder, Marja Eggink, bij hoog en laag beweerde dat groene energie te duur was. Niet dus!
Milieu en duurzaamheid
Een aantal mensen zal de wenkbrauwen fronsen als ik deze twee onderwerpen bij elkaar zet. Dat is misschien ook niet helemaal terecht. De praktijk is dat het onderwerp ‘duurzaamheid’ vanuit ‘milieu’ getrokken wordt en dus de ecologische kant domineert. Maar ik zal wel even uit leggen hoe we proberen dat te verbreden naar andere sectoren in de Gemeente Lochem.
Energiebeleid
Als ik ‘los’ ga over energiebeleid vul ik zo een paar pagina’s. Lochem zal na de zomer zeker op een aantal vlakken koploper zijn. Bijvoorbeeld omdat alle basisscholen mee gaan doen met een structureel onderwijsprogramma rond klimaat. Ze verbinden zich voor 5 jaar aan ‘Check it out!’. Met dat programma wordt energie bespaard, wordt gekeken naar gezond binnenklimaat, en worden lesprogramma’s uitgevoerd waarbij leerlingen zelf actieplannen maken over energiebesparing en duurzame ontwikkeling. Het mooie van het programma is dat het zelf-financierend is. Want de energiebesparing is zo groot dat met de gelden die daarmee worden opgebracht het hele programma te financieren is! Daarnaast zijn we in overleg met banken over de mogelijkheid om grote investeringen op het gebied van energiebesparing via een extra lening mogelijk te maken. Die verdienen zich terug in de energiebesparing. Met het voordeel in de exploitatie wordt de lening afbetaald en dan is er geen enkel excuus meer op maximaal te investeren in energiebesparing! Lochem wordt de eerste gemeente in Nederland waar dit op deze wijze opgezet wordt.
Ook binnen de gemeente zetten we stevig in op deze thematiek, o.a. via duurzaam inkopen maar ook via Bedrijfs Interne Milieuzorg. We hebben een hele middag met werkelijk alle medewerkers hierover gepraat en weten wel zeker dat dit komend jaar een groots succes gaat worden.
Misschien wel het belangrijkste is dat Lochem partner is geworden van de campagne ‘Hier’. We zullen dat laten zien door overal bij onze activiteiten het logo van ‘Hier’ te gebruiken. Omdat we zoveel doen is dat van belang, zodat de Lochemse bewoners en bedrijven en instellingen ook ‘herkennen’ dat we met één samenhangend beleid bezig zijn. Symbolisch was natuurlijk het onthullen van het doek ‘Hier werkt Lochem aan een duurzame toekomst’ op de Grote Kerk. Met de start van het seizoen in september komt dit doek voor langere tijd weer op de kerk te hangen, misschien wel tot de restauratie begint!
Duurzame ontwikkeling
Uiteraard kijken we ook naar het brede thema ‘duurzaamheid’. In Lochem moet je daar voorzichtig mee zijn, want deze praktisch ingestelde gemeente wil gewoon ‘daden’ en niet breedvoerige visies. Toch gaan we proberen om de bredere context in beeld te krijgen. We hebben het voorstel gedaan bij OxfamNovib en VNG Internationaal om twee gemeenten om ‘hulp’ te vragen bij het vormgeven van onze visie op dit gebied. Dat zijn Haarlem en Mutare (in Zimbabwe). De stedenband Haarlem-Mutare is helemaal opgebouwd rond de thematiek van duurzaamheid en heeft ook de breedte daarin een stevige plek gegeven. Of we de financiën krijgen en het dus snel door gaat weet ik nog niet. Maar het geeft aan welke richting ik het zoek.
Natuur en Landschap
Tsja… hoe voer je een discussie over het Nationaal Landschap vanuit een absolute minderheidspositie. Want ik vond dat heel Lochem in het Nationaal Landschap hoorde, een bestemming die naar mijn idee op de langere termijn ruimte biedt om beheerssubsidies voor het versterken en in stand houden van ons cultuur- en natuurhistorisch landschap te behouden. Maar mijn collega Jan Kottelenberg dacht daar heel anders over en samen met Berend Jan Bussink vertegenwoordigen ze toch een meerderheid in de raad. Lange tijd heb ik een minderheidsstandpunt uitgedragen maar toen uiteindelijk de landgoederen Ampsen en Verwolde bij het Nationaal Landschap werden betrokken ben ik meegegaan in het collegestandpunt. Want die strijd kon ik verder toch niet winnen en waarom zou ik dan het college verdeeld laten?
Een andere strijd betreft de Gorsselse heide. Dit voormalig militair oefenterrein wordt afgestoten door domeinen en het rijk wil er eigenlijk geld mee verdienen door het te verkopen aan een particulier. Ik heb met de meest kanshebbende particulier gesproken, de Anitya Foundation. De stichting lijkt van zeer goede wil. Maar uiteindelijk heb ik me toch verzet, zowel in de provincie als via de minister, tegen de verkoop aan een particulier. Want welke garanties hebben we voor een goed beheer op de lange termijn? De heide is waardevol maar in onderhoud kostbaar en er moeten grote renovaties plaats vinden. Het is een boeiende materie waarin ik standvastig bezig ben belangen van de natuur te verdedigen en dat in goede samenwerking met zowel Staatsbosbeheer als Natuurmonumenten. Ik hou de vinger aan de pols en zorg dat Lochem steeds betrokken is in de onderhandelingen.
Ik hoop dat hiermee enigszins een overzicht is gegeven van wat een GroenLinks wethouder kan in deze gemeente. Uiteraard is er veel meer, maar dan wordt het een boekwerk. Denk maar aan biomassa, duurzame bedrijventerreinen, energiebesparing lage inkomensgroepen, de werkvoorziening Delta en vluchtelingenwerk. Of aan de goede samenwerking met de gemeente Zutphen of de duurzame stedendriehoek die langzaam vorm krijgt vanuit onze investeringen. En dan is er nog de goede samenwerking met de (steun)fractie.
De essentie is misschien dat we, vanuit een bescheiden positie in de raad, er in slagen om een stevig stempel op het gemeentelijk beleid te drukken en dat we er zeker van kunnen zijn dat zonder Groen Links veel van hetgeen hier boven genoemd is niet zou gebeuren. We maken dus een verschil!
Met dank voor het vertrouwen,
Thijs de la Court
5 juli 2007