Veel inwoners en toeristen genieten van onze mooie groene omgeving. Maar in ons buitengebied speelt ook een aantal problemen: verschraling van het landschap en onzeker perspectief voor boeren.
Biodiversiteit onder druk
In de loop der decennia is het landschap verschraald. Veel houtsingels en andere landschapselementen zijn verdwenen. Het oorspronkelijke landschap is deels nog herkenbaar (zoals de uiterwaarden) maar deels ook helemaal niet (zoals de broekgebieden). De biodiversiteit is afgenomen. Het vroegere gemengde bedrijf met veehouderij en akkerbouw is nu veelal gespecialiseerd melkveebedrijf geworden, met dikwijls een groot aantal koeien per hectare. De landbouwgrond kent weinig biodiversiteit meer, en ammoniak en ontwatering belasten omliggende natuurgebieden.
Perspectief boeren onzeker
Tegelijkertijd hebben boeren het moeilijk, vanwege financiële verplichtingen bij banken, eisen van afnemers en relatief lage productprijzen. Daarnaast perkt regelgeving de ruimte om te ondernemen in. Het is geen gemakkelijke omgeving voor risicovolle innovatie, ook niet op het gebied van duurzaamheid. Daarbij komt dat het stikstofbeleid voor veel boeren als een zwaard van Damocles boven het hoofd hangt. Een deel van de boeren maakt het ongenoegen kenbaar met protesten. Het perspectief is zeer onzeker.
Samenleving aan zet
Boeren verdienen stevige ondersteuning om te verduurzamen. De richting tekent zich wel af: een meer grondgebonden veehouderij – eigen voerproductie met eigen mest –, geen of zuinig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, en meer ruimte voor biodiversiteit op het bedrijf. Ook de consumptie verschuift (zij het langzaam) naar eten uit de buurt, minder dierlijk en meer plantaardig, en diervriendelijk en biologisch. Landschapselementen worden teruggebracht in het landelijk gebied, alhoewel vooralsnog vooral op gronden van niet-agrariërs en landschaps- en natuurorganisaties. Voor verduurzaming van de landbouw en herstel van biodiversiteit en landschap is samenwerking nodig. En financiering.
Er komt veel geld beschikbaar
Per 2023 zijn er veranderingen waardoor er meer geld naar Lochems grondgebied zal gaan voor klimaat, stikstof, agrarisch natuurbeheer en de transitie van de landbouw. Een deel van het Europese landbouwgeld wordt hiervoor bestemd en het kabinet komt met een Nationaal Programma Landelijk Gebied. Opgeteld gaat het in onze gemeente om zo’n 4 miljoen euro per jaar – nog los van het eventueel opkopen van bedrijven vanwege stikstof. Daarnaast stelt GroenLinks Lochem voor om uitbreiding van woningbouw ruim te compenseren (10 hectare nieuwe natuur per 1 hectare uitbreiding), en om structureel meer geld op te nemen in de begroting (bijvoorbeeld uit toeristenbelasting) voor duurzame landbouw, biodiversiteit en landschap. Al met al heb je het al gauw over in totaal ruim 5 miljoen euro per jaar.
Platform landbouw & natuur
Het is niet zo dat we al dit geld als gemeente in handen krijgen. Voor een deel lopen de gelden via de provincie of gaat het rechtstreeks naar boeren. Het Lochems Groenfonds wil deze gelden, voor zover ze landen in de gemeente Lochem, bundelen om ze vervolgens evenwichtig te verdelen over de verschillende doelstellingen en aan te laten sluiten op dat ‘wat er al is’ (bijvoorbeeld het keurmerk On the way to Planet Proof en het beheer van de openbare ruimte). Een platform van boeren, natuurbeschermers, consumenten en gemeente kan hieraan sturing geven. In Lochem is de verstandhouding tussen de verschillende betrokkenpartijen en organisaties over het algemeen goed. Daarom denken we dat zo’n platform goed kan werken. Het geld gebruiken we voor advisering, innovatie en praktijkexperimenten, concrete investeringen in duurzame landbouw en landschap, en agrarisch natuur- en landschapsbeheer.
Wat gaan inwoners merken?
Geleidelijk aan zullen er weer meer landschapselementen terugkomen, zoals houtwallen, houtsingels, poelen, bosjes en solitaire bomen. Ook zullen er meer bloeiende weilanden zijn. Dat gaan inwoners zien het landschap, met meer soorten planten, vogels en andere dieren. Ook komen er meer lokale producten in de winkels. En ten slotte gaan we blijere boeren zien, met meer waardering en plezier in hun werk. Heb je suggesties of vragen naar aanleiding van dit idee van een Lochems Groenfonds: deel en mail ze met lijsttrekker Henk van Zeijts: hvzeijts@xs4all.nl.
