De gemeente Lochem heeft in het afgelopen jaar een onderzoek uitgevoerd naar de stand van de landbouw in onze gemeente. Dit rapport bevat naast veel feitelijke informatie ook de weerslag van gesprekken met vijfentwintig boeren en bedrijven en organisaties uit de landbouwsector. Tijdens de politieke avond van maandag 3 juli hebben de verschillende fracties een advies kunnen geven naar aanleiding van het rapport. Namens GroenLinks nam Erwin Beumer deel aan het gesprek.
Landbouw en landschap
Voor GroenLinks is het groene buitengebied het grootste kapitaal van onze gemeente en boeren spelen hierin een belangrijke rol. Maar zij zijn niet de enige gebruikers van het buitengebied. Het is ook de plek die de basis vormt voor de kwaliteit van de leefomgeving voor al onze inwoners. Waar veel buitenlui wonen, waar grote kansen liggen voor landschapsherstel en biodiversiteit, waar de natuur een plek heeft en waar vele toeristen recreëren. Hoewel GroenLinks de scan van de landbouwsector verhelderend vindt, is het jammer dat hier één onderdeel uitgelicht wordt. GroenLinks adviseert het college daarom een veel bredere visie op het landelijk gebied te ontwikkelen en daarbij niet één onderdeel (landbouw) uit te lichten. In de gemeente Voorst is men zo'n proces gestart. Juist het terugbrengen van het evenwicht tussen landbouw, natuur, recreatie en wonen biedt kansen voor versterking van het buitengebied.
Meer boeren
Uit het onderzoek blijkt dat de komende jaren veel boeren gaan stoppen en dat zij geen opvolger hebben voor hun bedrijf. GroenLinks wil juist meer boeren in onze gemeente, maar wel boeren die natuur-inclusief werken. Daarom roept GroenLinks het college op om naast boeren te staan om grote stappen te zetten richting natuurinclusieve landbouw. De Innovatie Coöperatie kan hierbij helpen en er ontstaan tal van nieuwe initiatieven waar boeren gebruik van kunnen maken. De gemeente kan voorloper zijn bij het inkopen van lokaal geproduceerd voedsel, om te beginnen in de bedrijfskantine. De gemeente kan beleid vaststellen waarbij ze het telen van 'nieuwe' gewassen op vrijkomende landbouwgrond stimuleert.
Te denken valt aan het verbouwen van vlas of hennep, als grondstof voor biobased bouwen. Deze gewassen zijn goed voor de bodem, hebben geen gif nodig en dragen bij aan het verwezenlijken van maatschappelijke doelen zoals het versterken van de biodiversiteit en het leveren van grondstoffen voor een circulaire economie. In de regio Stedendriehoek zijn projecten waar Lochem zich bij aan kan sluiten.
Ondersteun daarnaast bestaande initiatieven zoals Burgerboerderij De Patrijs, Biologisch gemengd bedrijf 'T Vreebroek, Voedselcoöperatie Puur van de Buurt en Vrienden van Velhorst.
Meer visie
Ga met inwoners en gebruikers van het buitengebied in gesprek over het landelijk gebied en schrijf een visie waarin je landbouw verbindt aan biodiversiteit, landschap, wonen en recreatie. In het buitengebied wonen momenteel meer 'burgers' dan boeren en samen met andere gebruikers als natuurbeheerders en ondernemers zijn zij verantwoordelijk voor de inrichting van het landschap. Breng mensen bij elkaar en spreek hierover. Nu lijken belangen vaak tegenstrijdig, maar ook de landbouw is gebaat bij een divers landschap met veel ruimte voor bijvoorbeeld houtwallen, poelen en een beter waterbeheer. Voor natuurinclusieve landbouw is dit zelfs essentieel. Slim omgaan met biodiversiteit vermindert de plaagdruk in de landbouw en verbetert de bodem. Bovendien trekt het groene landschap toeristen en toerisme biedt mogelijk een extra verdienmodel voor boeren.
Meer akkerbouw
Het onderzoek laat zien dat het aantal akkerbouwers in de gemeente Lochem iets stijgt. We zijn blij met een toename van akkerbouw, want wij ontkomen niet aan een meer plantaardig dieet en moeten de consumptie van dierlijke producten fors verminderen. Akkerbouw betreft echter niet alleen het verbouwen van voedsel. Vaak gaat het om verbouwen van diervoeding of teelt van bijvoorbeeld bloembollen. GroenLinks wil uitbreiding van de teelt van gewassen die door mensen gegeten worden, maar wil niet meer maïs of giftige lelieteelt. De landbouw in ons kleinschalige landschap moet uitsluitend grondgebonden moeten zijn. In Lochem is geen ruimte voor intensieve veehouderij, zoals kippen of varkens. Dit soort bedrijven neemt weliswaar snel af, maar het aantal dieren niet. Voor deze grootschalige bedrijven wordt nog steeds veel voer uit het buitenland aangevoerd, terwijl wij met de mest achterblijven. Voor GroenLinks is de intensieve veehouderij een doodlopende weg. We willen niet investeren in bedrijven waar dieren geen natuurlijk gedrag kunnen vertonen, of waar ze nooit buiten komen en waarvoor voedsel van ver aangevoerd moet worden.
Meer steun
Boeren hebben het lastig en veel boeren gaan gebukt onder mentale problemen. Aan veel keukentafels worden zorgelijke gesprekken over de toekomst van het bedrijf gevoerd. GroenLinks adviseert het college om sterk in te zetten op steun van boeren. Vraag 't Baken en het ROZ (bijstand zelfstandigen) om ondersteuning te bieden en om naast boeren te gaan staan om de toekomstplannen te overzien. Veel leed blijft verborgen achter de voordeur, dus actief met boeren in gesprek is noodzakelijk.
Meer eerlijkheid
De landbouwsector ligt onder een vergrootglas en er komt veel op boeren af. Naast de stikstofproblematiek is er de opgave voor gezond water uit de Kaderrichtlijn Water en er zullen meer zaken volgen. Grote vraagstukken die veroorzaakt zijn door de steeds intensiever werkende gangbare landbouw en die om een oplossing vragen. Het is niet in het belang van boeren om deze problemen te ontkennen of om geitenpaadjes te zoeken. Veel slimmer is het om dit moment te gebruiken om met elkaar te zoeken naar een werkelijk toekomstbestendig plan voor landbouw en het landelijk gebied in onze gemeente. En natuurlijk hangt veel af van de plannen die in Brussel, Den Haag en Arnhem worden gemaakt. Maar uiteindelijk staat de gemeentelijke overheid het dichtst bij zijn boeren. Het eerlijke verhaal is dat de landbouwsector door een transitie heen gaat, dat er nieuwe inzichten ontstaan en dat we hiervan een kans voor de toekomst moeten maken.
Meer inkomsten
GroenLinks snapt dat boeren in deze veranderende tijd zoeken naar deels andere inkomsten en we begrijpen dat hier mogelijkheden voor moeten zijn, al is het belangrijkste dat het verdienmodel van duurzame landbouw verbetert. Alle vormen van extra verdiensten die passen binnen het landschap en die de sector versterken verdienen steun, denk daarbij ook aan inkomsten uit natuurbeheer. Boeren zijn creatieve ondernemers en zijn al op tal van manieren bezig om extra inkomsten te genereren. De versterking van het landschap en versterken van de levendigheid in het buitengebied gaan hier hand in hand. GroenLinks zal zich echter verzetten tegen vormen van bedrijvigheid die niet passen in het buitengebied. Ons groene buitengebied mag niet verworden tot een rommelig bedrijventerrein met bijvoorbeeld afvalverwerkers en puinbrekers.
Bezint eer ge begint
GroenLinks ondersteunt boeren die een omslag willen maken naar natuurinclusieve kringlooplandbouw en biologische akkerbouw. En GroenLinks ziet ook dat stevig landelijk beleid, een eerlijk toekomst perspectief en een eerlijke prijs door afnemers en consument daar belangrijk bij zijn. Dit is het moment om met elkaar te werken aan een helder, groen toekomstbeeld voor de landbouw en het landelijk gebied. De gemeente ontwikkeld nu een omgevingsvisie, waar deze plannen perfect in passen. En daarom moeten we met elkaar de handen ineen slaan om onze mooie groene gemeente nog mooier te maken. Voor boer, burger en bezoeker.
